Φυτσιλή*
Θυμάμαινα ακούω από τους δασκάλους μου στο σχολείο για την προηγμένη φιλοσοφική σκέψη
στην αρχαία Ελλάδα. Την επινόηση της Δημοκρατίας, την εξέλιξη των επιστημών,
των γραμμάτων και των τεχνών. Αυτή η συνεισφορά στη δημιουργία των σύγχρονων
δυτικών κοινωνιών δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Όταν όμως η συζήτηση έφτανε στο
πρακτικό κομμάτι των τεχνολογικών επιτευγμάτων στον αρχαίο ελληνικό χώρο, ο
οποίος περιλαμβάνει και τις πολυάριθμες αποικίες, η απάντηση συνήθως ήταν πως οι πρόγονοί μας
κατείχαν μεν ικανό θεωρητικό επιστημονικό υπόβαθρο, αλλά δε διέθεταν την
απαιτούμενη τεχνολογία για τη δημιουργία προηγμένων κατασκευών και μηχανημάτων.
στον επιστημονικό κόσμο μέχρι περίπου τα
τέλη του 20ου αιώνα.
Υπήρξαν βεβαίως θαυμαστά έργα μηχανικής κατά την αρχαιότητα, αλλά αυτά
θεωρούνταν μεμονωμένα, όπως η κατασκευή του Παρθενώνα ή του υδραγωγείου της
Σάμου, μιας σήραγγας ενός χιλιομέτρου περίπου που διανοίχθηκε ταυτόχρονα με
ορύγματα και από τις δυο μεριές, τα οποία συναντήθηκαν στο μέσο με θαυμαστή
ακρίβεια.
Αντικυθήρων, με πολλά αγάλματα και πολύτιμα αντικείμενα. Το ναυάγιο χρονολογήθηκε
ανάμεσα στο 85 και το 60 π.Χ. και τα αντικείμενα που βρέθηκαν προορίζονταν για
τις πλούσιες αγορές της Ρώμης. Ανάμεσα στα αντικείμενα ξεχώρισε ένα εύρημα σε
κακή κατάσταση, πάνω στο οποίο ήταν ορατό με γυμνό μάτι ένα γρανάζι και
επιγραφές με αστρονομικούς όρους.
πολλών επιφανών Ελλήνων και ξένων επιστημόνων και κράτησε πάνω από έναν αιώνα.
Η πιο ολοκληρωμένη μελέτη, για την οποία αναπτύχθηκαν και εξειδικεύτηκαν νέες
τεχνολογίες, παρουσιάστηκε το 2006 σε συνέδριο στην Αθήνα. Οι τεχνολογίες αυτές
έπρεπε να είναι μη καταστροφικές, για να μην επηρεάσουν τα ήδη καταπονημένα και
θρυμματισμένα κομμάτια του μηχανισμού.
προγραμματίζεται νέα υποθαλάσσια ανασκαφή για την ανακάλυψη και άλλων τμημάτων
του. Είναι ο πιο πολύπλοκος μηχανισμός της αρχαιότητας, αλλά άγνωστος παραμένει
ο κατασκευαστής του, με επικρατέστερες απόψεις να περιλαμβάνουν μηχανικούς από
την Ιωνία, τη Ρόδο ή τις Συρακούσες.
δυνατότητα υπολογισμών ουράνιων φαινομένων, ο οποίος διέθετε και αναλυτικές
οδηγίες χρήσης, όπως οι σύγχρονες υπολογιστικές συσκευές. Το τελευταίο είναι
και δείγμα του ότι αποτελούσε εμπορικό προϊόν, ενώ είναι μάλλον απίθανο να έχει
κατασκευαστεί μόνο ένας.
γρανάζια, ενώ πρέπει να υπήρχαν τουλάχιστον ακόμη 5, που λειτουργούν σε 10 άξονες.
Τα γρανάζια, καθώς κινούνται, εκτελούν συγκεκριμένες μαθηματικές πράξεις της ουράνιας
μηχανικής. Η κίνηση των γραναζιών μετατοπίζει δείκτες που επισημαίνουν στο
εξωτερικό του οργάνου το αποτέλεσμα των πράξεων. Με το πολύπλοκο αυτό όργανο
μπορούσε κανείς να δει τι είδους αστρονομικό φαινόμενο υπήρχε σε μια δεδομένη
ημερομηνία, στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, και μάλιστα σε διαφορετικές
τοποθεσίες.
έκλειψη σελήνης ή ηλίου, ο μηχανισμός υπολόγιζε την ημερομηνία που θα
εμφανιζόταν σε έναν συγκεκριμένο τόπο. Επιπλέον, προσδιόριζε πότε γίνονται οι
Ολυμπιακοί και άλλοι σημαντικοί αγώνες. Ο μηχανισμός φαίνεται πως ήταν
σπονδυλωτός (modular), το οποίο σημαίνει ότι με την αφαίρεση τμημάτων
του και την εισαγωγή νέων μπορούσε να «προγραμματιστεί», δηλαδή να εκτελέσει
νέες λειτουργίες.
τεχνίτες και μηχανικοί είχαν εξαιρετικά προηγμένη γνώση πάνω στο αντικείμενο
της τέχνης τους. Για τον μηχανισμό πολλά έχουν γραφεί. Αξίζει όμως να
κρατήσουμε τη γνώμη του Arthur C. Clarke, ενός από τους
σημαντικότερους συγγραφείς και μελλοντολόγους της εποχής μας: «Αν και είναι
περισσότερο από 2000 χρόνια παλιός, ο μηχανισμός των Αντικυθήρων αντιπροσωπεύει
ένα επίπεδο τεχνολογίας, στο οποίο η ανθρωπότητα δεν έφτασε παρά στον 18ο
αιώνα, γι’ αυτό και ο μηχανισμός πρέπει να αναγνωριστεί ως η μεγαλύτερη βασική
επινόηση της μηχανικής όλων των εποχών.»
πρακτικά μας ωθεί στην αναθεώρηση της ιστορίας της τεχνολογίας. Αυτό το
εντυπωσιακό εύρημα, που συνεχίζει να εκπλήσσει τους επιστήμονες ακόμη και
σήμερα, μπορεί να το θαυμάσει κανείς σε μια εντυπωσιακή έκθεση στο Εθνικό
Αρχαιολογικό Μουσείο, στη Αθήνα, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τον Απρίλιο του
2013.
όμως, με έναν εκπληκτικά για τα δεδομένα της εποχής προηγμένο, νοητικά και
τεχνολογικά, αρχαίο πολιτισμό, μόνο στην Ελλάδα μπορεί να βρει κανείς. Ένας
πολιτισμός, τον οποίο αξίζει κανείς να κάνει το γύρο του κόσμου για να δει από
κοντά. Ένας πολιτισμός που συνεχίζει να αποτελεί πηγή έμπνευσης για την
Ανθρωπότητα.
Ερευνητικό πρόγραμμα για το ναυάγιο των Αντικυθήρων, http://www.antikythera-mechanism.gr/el
Μηχανισμός Αντικυθήρων: Η ιστορία της τεχνολογίας ξαναγράφεται, http://technologein.pathfinder.gr/antikythira-mechanism/
Arthur C. Clarke, “Though it
is more than 2,000 years old, the Antikythera Mechanism represents a level that
our technology did not match until the 18th century, and must therefore rank as
one of the greatest basic mechanical inventions of all time.”, http://www.decodingtheheavens.com/reviews.aspx
(e-mail: fitsilisf@teemail.gr) είναι διδάκτωρ ηλεκτρολόγος μηχανικός του
Γερμανικού Πολυτεχνείου του Aachen και διπλωματούχος οικονομολόγος μηχανικός
του Γερμανικού Πανεπιστημίου του Hagen. Είναι επιστημονικός συνεργάτης στην
Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής των Ελλήνων. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην
εφημερίδα της Καρδίτσας «ΝΕΟΣ ΑΓΩΝ», στις 24.6.2012.
� v � � �?@ ` 6 αι στο prime time. Σύμφωνα με τις ίδιες έγκυρες πληροφορίες, ο κάθε ένας από τους γνωστούς σεφ θα γυρίσει δέκα περίπου εκπομπές και αυτές δεν θα προβληθούν την ίδια περίοδο, αλλά ξεχωριστά. Όταν δηλαδή ολοκληρωθεί η προβολή της εκπομπής με τον πρώτο σεφ, θα ξεκινήσει να προβάλλεται του επόμενου σεφ και στη συνέχεια του επόμενου. Η σειρά βέβαια δεν έχει αποφασιστεί αφού το όλο project βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο και όπως είπαμε, εκκρεμούν οι συναντήσεις και ο καθορισμός ύφους της κάθε εκπομπής μαγειρικής. Στη συνέχεια, θα πρέπει να «μαγειρευτεί» το κοστολόγιο ώστε να αποφασιστεί αν οι εκπομπές θα «ψηθούν», δηλαδή θα γυριστούν», ή το κόστος τους θα είναι απαγορευτικό. Βέβαια, σε αυτό που ποντάρουν στο Mega, είναι ότι με τους Λαζάρου, Λουκάκο και Σκαρμούτσο θα καταφέρουν να βρουν χορηγούς για τις εκπομπές τους και έτσι να μειωθεί αρκετά το κόστος τους. Έτσι λοιπόν, αν όλα πάνε καλά, τον Οκτώβριο θα δούμε το «Master Chef» με παρουσιάστρια τη Μαίρη Συνατσάκη και τους Λευτέρη Λαζάρου, Γιάννη Λουκάκο και Δημήτρη Σκαρμούτσο ως κριτές, αλλά από τον ερχόμενο Ιανουάριο θα δούμε τους τρεις κριτές να παρουσιάζουν και τις δικές τους εκπομπές, που είναι σίγουρο ότι θα κερδίσουν πολλούς πιστούς τηλεθεατές.
